Gezondheidsplein is een informatieve website over gezondheid. De gezondheidsinformatie op deze website staat los van eventueel getoonde advertenties.

Paranoïde persoonlijkheidsstoornis

Goedgekeurt icoonInformatie goedgekeurd door S. Kruisdijk
4.9 uit 5 - 7 beoordelingen
Beoordeling icoon7 mensen vonden deze informatie nuttig

Wat is een paranoïde persoonlijkheidsstoornis?

In het kort:

  • Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is een psychische stoornis.
  • De belangrijkste kenmerken van deze stoornis zijn angst, wantrouwen en achterdocht.
  • Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis kan ontstaan door een combinatie van erfelijke aanleg, opvoeding en traumatische ervaringen in je jeugd.
  • De diagnose van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis wordt gesteld door een psycholoog of psychiater.
  • Bij behandeling van je paranoïde persoonlijkheidsstoornis is (psycho)therapie een belangrijk hulpmiddel, daarnaast kan medicatie helpen om angstklachten te verminderen.

In het kort:

  • Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is een psychische stoornis.
  • De belangrijkste kenmerken van deze stoornis zijn angst, wantrouwen en achterdocht.
  • Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis kan ontstaan door een combinatie van erfelijke aanleg, opvoeding en traumatische ervaringen in je jeugd.
  • De diagnose van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis wordt gesteld door een psycholoog of psychiater.
  • Bij behandeling van je paranoïde persoonlijkheidsstoornis is (psycho)therapie een belangrijk hulpmiddel, daarnaast kan medicatie helpen om angstklachten te verminderen.

Over paranoïde persoonlijkheidsstoornis

Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is een psychische stoornis waarbij je veel moeite hebt met andere mensen vertrouwen. De belangrijkste kenmerken van paranoia zijn wantrouwen en achterdocht. Dit kan specifiek gericht zijn op een (ex-)partner, bepaalde bevolkingsgroepen of instanties en overheden. Deze houding leidt tot problemen in het sociaal functioneren. Soms lijd je ook aan klachten met psychotische kenmerken.

Bij een paranoïde persoonlijkheidsstoornis verlopen contacten vaak moeilijk en heb je veel conflicten. Je hebt moeite met anderen aan je te binden en benadert steun, bescherming en waardering van anderen vaak met afwijzing of veel wantrouwen.

Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is een psychische stoornis waarbij je veel moeite hebt met andere mensen vertrouwen. De belangrijkste kenmerken van paranoia zijn wantrouwen en achterdocht. Dit kan specifiek gericht zijn op een (ex-)partner, bepaalde bevolkingsgroepen of instanties en overheden. Deze houding leidt tot problemen in het sociaal functioneren. Soms lijd je ook aan klachten met psychotische kenmerken.

Bij een paranoïde persoonlijkheidsstoornis verlopen contacten vaak moeilijk en heb je veel conflicten. Je hebt moeite met anderen aan je te binden en benadert steun, bescherming en waardering van anderen vaak met afwijzing of veel wantrouwen.

Oorzaken paranoïde persoonlijkheidsstoornis

De precieze oorzaak van een paranoïde persoonlijkheid is nog onduidelijk. Bij veel psychische stoornissen is er niet één duidelijke oorzaak aan te wijzen, maar gaat het om een combinatie van factoren. Traumatische jeugdervaringen, erfelijke aanleg en opvoeding lijken in ieder geval een rol te spelen bij de ontwikkeling van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis.

Traumatische jeugdervaringen

Traumatische ervaringen tijdens je jeugd hebben veel invloed op het ontwikkelen van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis. Voorbeelden van traumatische ervaringen die de kans op een paranoïde persoonlijkheidsstoornis vergroten zijn verwaarlozing, pesten, en/of lichamelijke of psychische mishandeling.

Erfelijke aanleg en opvoeding

De kans op een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is groter wanneer een van je ouders ook een paranoïde persoonlijkheidsstoornis heeft. In de genen die je erft is dan vastgelegd dat je kwetsbaarder bent voor het ontwikkelen van deze stoornis. Wanneer een kwetsbaar kind tijdens zijn jeugd iets traumatisch meemaakt, is de kans groter dat hij/zij een paranoïde persoonlijkheidsstoornis ontwikkeld, dan een kind dat hier minder kwetsbaar voor is.

Wanneer één van je ouders last heeft van paranoia en je leert dat mensen niet te vertrouwen zijn, is de kans ook groter dat de paranoïde persoonlijkheidsstoornis waar je kwetsbaar voor bent tot uiting komt. Opvoeding (in combinatie met erfelijke aanleg) speelt dus ook een rol.

De precieze oorzaak van een paranoïde persoonlijkheid is nog onduidelijk. Bij veel psychische stoornissen is er niet één duidelijke oorzaak aan te wijzen, maar gaat het om een combinatie van factoren. Traumatische jeugdervaringen, erfelijke aanleg en opvoeding lijken in ieder geval een rol te spelen bij de ontwikkeling van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis.

Traumatische jeugdervaringen

Traumatische ervaringen tijdens je jeugd hebben veel invloed op het ontwikkelen van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis. Voorbeelden van traumatische ervaringen die de kans op een paranoïde persoonlijkheidsstoornis vergroten zijn verwaarlozing, pesten, en/of lichamelijke of psychische mishandeling.

Erfelijke aanleg en opvoeding

De kans op een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is groter wanneer een van je ouders ook een paranoïde persoonlijkheidsstoornis heeft. In de genen die je erft is dan vastgelegd dat je kwetsbaarder bent voor het ontwikkelen van deze stoornis. Wanneer een kwetsbaar kind tijdens zijn jeugd iets traumatisch meemaakt, is de kans groter dat hij/zij een paranoïde persoonlijkheidsstoornis ontwikkeld, dan een kind dat hier minder kwetsbaar voor is.

Wanneer één van je ouders last heeft van paranoia en je leert dat mensen niet te vertrouwen zijn, is de kans ook groter dat de paranoïde persoonlijkheidsstoornis waar je kwetsbaar voor bent tot uiting komt. Opvoeding (in combinatie met erfelijke aanleg) speelt dus ook een rol.

Symptomen paranoïde persoonlijkheidsstoornis

Het belangrijkste kenmerk van paranoïde persoonlijkheidsstoornis is een diepgaand wantrouwen en achterdocht ten opzichte van anderen. Hierdoor denk je snel dat acties van anderen bedoeld zijn om jou kwaad te doen.

Bekende symptomen van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis zijn:

  • Vaak een angstig gevoel en overal dreigingen zien.
  • Steeds het gevoel dat anderen je buitensluiten, schade (willen) aanrichten of bedriegen (zonder dat hier gegronde reden voor is). Je besteedt veel tijd aan twijfels over de trouw of betrouwbaarheid van je partner, familie, vrienden of kennissen.
  • Anderen niet graag in vertrouwen nemen vanwege de angst dat informatie die je met hen deelt tegen je gebruikt zal worden.
  • Onschuldige opmerkingen of gebeurtenissen opvatten als verborgen vernederingen en bedreigingen.
  • Niet vergevingsgezind zijn. Je vergeeft vernederingen, onrecht of kleineringen niet.
  • Snel boos worden wanneer je denkt dat iemand kritiek op je karakter of reputatie levert.
  • Vaak een achterdochtig gevoel over de trouw van je partner.

Het is lastig om een persoonlijkheidsstoornis bij jezelf vast te stellen, maar als je je herkent in veel van deze symptomen is het verstandig om eens met de huisarts te praten, voor een mogelijke verwijzing naar een psycholoog of psychiater.

Verschil paranoïde persoonlijkheidsstoornis, schizofrenie en borderline

Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is niet hetzelfde als schizofrenie. Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis gaat wel vaak samen met of kan een onderdeel zijn van een andere persoonlijkheidsstoornis zoals borderline.

Een verschil tussen een paranoïde persoonlijkheidsstoornis en schizofrenie is zit vooral in de aard van de problematiek. Bij een paranoïde persoonlijkheidsstoornis gaat het om diepgeworteld wantrouwen naar anderen. Bij schizofrenie komt de achterdocht juist voort uit een waan, zoals achtervolgingswaan.

Bij mensen met paranoïde persoonlijkheidsstoornis zijn er ook vaak problemen op het werk en in persoonlijke relaties, maar er zijn zelden te betrokken persoonlijke relaties zoals bij borderline. Bij een paranoïde persoonlijkheidsstoornis heb je juist last van veel afstand tussen jou en andere mensen.

Bronnen: Lentis, Mentaalbeter, e-psychiater, Psychosenet, Psychotherapie.nl

Het belangrijkste kenmerk van paranoïde persoonlijkheidsstoornis is een diepgaand wantrouwen en achterdocht ten opzichte van anderen. Hierdoor denk je snel dat acties van anderen bedoeld zijn om jou kwaad te doen.

Bekende symptomen van een paranoïde persoonlijkheidsstoornis zijn:

  • Vaak een angstig gevoel en overal dreigingen zien.
  • Steeds het gevoel dat anderen je buitensluiten, schade (willen) aanrichten of bedriegen (zonder dat hier gegronde reden voor is). Je besteedt veel tijd aan twijfels over de trouw of betrouwbaarheid van je partner, familie, vrienden of kennissen.
  • Anderen niet graag in vertrouwen nemen vanwege de angst dat informatie die je met hen deelt tegen je gebruikt zal worden.
  • Onschuldige opmerkingen of gebeurtenissen opvatten als verborgen vernederingen en bedreigingen.
  • Niet vergevingsgezind zijn. Je vergeeft vernederingen, onrecht of kleineringen niet.
  • Snel boos worden wanneer je denkt dat iemand kritiek op je karakter of reputatie levert.
  • Vaak een achterdochtig gevoel over de trouw van je partner.

Het is lastig om een persoonlijkheidsstoornis bij jezelf vast te stellen, maar als je je herkent in veel van deze symptomen is het verstandig om eens met de huisarts te praten, voor een mogelijke verwijzing naar een psycholoog of psychiater.

Verschil paranoïde persoonlijkheidsstoornis, schizofrenie en borderline

Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis is niet hetzelfde als schizofrenie. Een paranoïde persoonlijkheidsstoornis gaat wel vaak samen met of kan een onderdeel zijn van een andere persoonlijkheidsstoornis zoals borderline.

Een verschil tussen een paranoïde persoonlijkheidsstoornis en schizofrenie is zit vooral in de aard van de problematiek. Bij een paranoïde persoonlijkheidsstoornis gaat het om diepgeworteld wantrouwen naar anderen. Bij schizofrenie komt de achterdocht juist voort uit een waan, zoals achtervolgingswaan.

Bij mensen met paranoïde persoonlijkheidsstoornis zijn er ook vaak problemen op het werk en in persoonlijke relaties, maar er zijn zelden te betrokken persoonlijke relaties zoals bij borderline. Bij een paranoïde persoonlijkheidsstoornis heb je juist last van veel afstand tussen jou en andere mensen.

Bronnen: Lentis, Mentaalbeter, e-psychiater, Psychosenet, Psychotherapie.nl

Verder lezen

Pagina laatst aangepast op 29-03-2023

Auteur: Redactie Gezondheidsplein

Deze informatie is gecontroleerd door:

Vond je deze informatie nuttig?

4.9 uit 5 - 7 beoordelingen

Heeft deze informatie jou geholpen?

.
- Advertentie -
- Advertentie -