Verschillende soorten angst

Bijna alle mensen zijn weleens ergens bang voor, maar het type angst waar een persoon last van heeft, verschilt per individu. De psychologische literatuur maakt onderscheid tussen vijf verschillende vormen van angst.

Bij deze vorm van angst maak je je over van alles continu zorgen. Je piekert en twijfelt constant, zonder dat daar een concrete aanleiding voor is. Als gevolg van al die bezorgde gevoelens kun je kriegelig en snel geprikkeld raken en slaap je slecht. Ongeveer 2,5% van de Nederlanders heeft weleens (flinke) last gehad van gegeneraliseerde angst.

Als je last hebt van een specifieke angstfobie ben je bang voor een bepaald voorwerp, dier of situatie. Voorbeelden zijn spinnen of liften. Voor mensen met een specifieke fobie voelen die ‘gevaarlijk’; ze willen er liever ver uit de buurt blijven. Als gevolg van hun angst proberen mensen met een specifieke fobie daarom vaak het object van hun fobie te vermijden. Ze nemen bijvoorbeeld liever de trap dan de lift, zelfs als ze naar de dertigste verdieping moeten! Als ze toch worden geconfronteerd met hetgeen waar ze bang voor zijn, kan het gebeuren dat ze een paniekaanval krijgen. Zo’n 10% van de Nederlanders heeft ooit last gehad van een ernstige, specifieke fobie. Veel meer Nederlanders zijn ‘enigszins’ bang voor een dier, voorwerp of situatie.

Mensen met een sociale fobie zijn bang om in sociale situaties negatief beoordeeld of afgewezen te worden door anderen. Die angst kan zich richten op feestjes, op vergaderingen of het kan zich uiten in spreekangst. In sociaal gezelschap voelen mensen met een sociale fobie zich ‘verstijven’ of ze voelen zich op een andere manier extreem gespannen. Om die nare gevoelens te vermijden, slaan veel mensen met een sociale fobie groepsbijeenkomsten liever over. Ongeveer 9% van de Nederlanders heeft hier een periode van zijn of haar leven last van gehad.

Dwang-angsten worden ook wel obsessief compulsieve stoornissen genoemd. Hierbij heb je dwangmatige gedachten of obsessies die je van streek maken, en om die te neutraliseren ontwikkel je dwanghandelingen. Voorbeelden zijn het tien keer checken of je voordeur wel op slot zit of het tien keer aanraken van een voorwerp voor je in de auto durft te stappen. Naar schatting heeft een á twee procent van de Nederlanders hier weleens last van gehad.

Een posttraumatische stressstoornis kun je ontwikkelen als je een trauma overhoudt door een dreiging of verwonding die je in het verleden hebt gehad. Mensen met PTSS herbeleven die gebeurtenis keer op keer, bijvoorbeeld in nachtmerries of flashbacks. Ten gevolge daarvan zijn ze erg schrikkerig en prikkelbaar. Het is onbekend hoeveel procent van de Nederlanders hier last van heeft.

Voor alle vormen van angst geldt: als de angst je ernstig belemmert in wat je wilt doen, oftewel maakt dat jij je gedrag aanpast (bijvoorbeeld door je angst te vermijden, zelfs als dat best lastig voor je is), is het verstandig om professionele hulp te zoeken. Je huisarts kan je doorverwijzen naar de basis GGZ.

Deze tekst is geschreven door Roanne van Voorst, auteur van het boek Alles Onder Controle. Hoe high-risk sporters angst overwinnen.