Apgar-score

Wat is de Apgar-score?

De Apgar-score is een cijfer tussen nul en tien dat kort na de geboorte van een kind wordt gegeven. Dit cijfer geeft weer hoe uw kind de periode rond de bevalling heeft doorstaan. De score wordt een aantal keer na de geboorte bepaald, meestal na één, vijf en tien minuten.  De score is bedacht door en genoemd naar Virginia Apgar, een Amerikaanse arts.

Hoe wordt de Apgar-score berekend?

De verloskundige, huisarts of gynaecoloog die uw bevalling begeleidt, bepaalt de Apgar-score.

Uw kind wordt beoordeeld op drie tijdstippen na de geboorte:

• na één minuut
• na vijf minuten
• na tien minuten

De beoordeling bestaat uit vijf onderdelen:

• de snelheid waarmee het hart klopt
• de manier van ademhalen
• de spierspanning
• de kleur van de huid
• de reactie op prikkels uit de omgeving

Voor ieder onderdeel kan uw kind nul, één of twee punten scoren. Nul punten is de minst goede score, twee punten de maximale score.

Voor de Apgar-score worden de punten van de vijf onderdelen bij elkaar opgeteld. Zo ontstaat een getal tussen nul en tien.

In de onderstaande tabel staat hoeveel punten uw kind kan krijgen per onderdeel.

Hartslag geen hartslag - 0 punten hartslag minder dan 100 slagen per minuut - 1 punt hartslag meer dan 100 slagen per minuut - 2 punt

Ademhaling geen ademhaling - 0 punten onregelmatige ademhaling - 1 punt goed doorhuilen - 2 punten

Spierspanning   slap - 0 punten matige spierspanning - 1 punt goede spierspanning - 2 punten

Huidskleur   helemaal blauw of bleek - 0 punten blauwe handen en voeten - 1 punt helemaal roze van kleur - 2 punten

Reactie op prikkels    geen reacties - 0 punten bewegen, maar niet huilen - 1 punt huilen  - 2 punten

Wat betekent de Apgar-score?

Na één minuut

• Een score tussen zeven en tien (na één minuut): uw kind is gezond.De meeste kinderen hebben bij de eerste score nog geen tien punten, omdat ze dan vaak nog blauwe handen en voeten hebben. Bij de tweede score is dit vaak verdwenen en scoren ze wel tien punten.
• Een score tussen vier en zes (na één minuut): uw kind heeft het moeilijk gehad in de periode rond de bevalling. Het kan zijn dat uw kind na de geboorte even extra zorg en bijvoorbeeld zuurstof nodig heeft. Na vijf en tien minuten zal de de Apgar-score hoger zijn.
• Een score tussen nul en drie (na één minuut): uw kind heeft ernstige problemen ondervonden in de periode rond de geboorte. Ingrijpen is dan ook nodig. Soms moet uw kind tijdelijk worden beademd of is hartmassage nodig. Als de score bij vijf en tien minuten na de geboorte beter is, is dat een gunstig teken.

Na vijf en tien minuten De score bij vijf en tien minuten na de geboorte is belangrijker dan de score na één minuut. Als de eerste score laag is, maar bij de volgende scoremomenten stijgt, is dat een goed teken. De conditie van uw kind verbetert dan door de genomen maatregelen.

Lage Apgar-score Een lage score (minder dan zes) die laag blijft of niet snel genoeg stijgt, geeft aan dat de conditie van uw kind niet goed is. Er kunnen problemen zijn met de hartslag en de ademhaling. Dit kan leiden tot een probleem met de zuurstofvoorziening van het lichaam, met name van de hersenen. Dan is een snelle en adequate behandeling gericht op het verbeteren van de zuurstofvoorziening nodig.

Bij een lage Apgar-score bestaat een grotere kans op hersenbeschadiging. Gelukkig kan dit door een snelle en adequate behandeling vaak voorkomen worden.

Een lage Apgar-score (vlak na de geboorte) betekent niet automatisch dat uw kind een hersenbeschadiging heeft opgelopen.

Eén op de 50 pasgeboren kinderen heeft na vijf minuten een Apgar-score van zes of minder. Bij op tijd geboren kinderen (zwangerschapsduur langer dan 37 weken) is dit aantal lager, namelijk één op de 100 kinderen. Het aantal kinderen dat van de op tijd geboren kinderen een bepaalde mate van hersenbeschadiging oploopt wordt geschat op één op de 60 kinderen.

Hoe betrouwbaar is de Apgar-score?

Over de betrouwbaarheid van de Apgar-score lopen de meningen uiteen. Het is een makkelijke, snelle en overal toepasbare methode om een indruk te krijgen van de toestand van uw kind vlak na de geboorte.

Drie nadelen van de Apgar-score:

• de Apgar-score is enigszins afhankelijk van de persoon die de bevalling begeleidt. Zo kan de één vinden dat de Apgar-score zes bedraagt en de ander zeven
• degene die de bevalling begeleidt moet vaak zijn aandacht verdelen over de moeder en het kind. Bij problemen is er minder aandacht voor het goed bepalen van de Apgar-score
• de verschillende onderdelen van de Apgar-score zijn niet onafhankelijk van elkaar

Bloedafname via de navelstreng Er is een andere en meer betrouwbare methode om te bepalen of er een probleem met de zuurstofvoorziening van uw kind is geweest rond de bevalling. Deze methode kan alleen in het ziekenhuis worden toegepast en niet thuis.

Bij problemen met de zuurstofvoorziening tijdens de bevalling, is er te weinig zuurstof in het bloed van het kind aanwezig en is de zuurgraad van het bloed laag. Om dit te meten wordt bloed afgenomen uit de navelstreng.

Bij bloedafname via de navelstreng wordt bepaald:

• hoeveel zuurstof er naar het kind is gegaan
• wat de zuurgraad is van het bloed

Wat is de oorzaak van een lage Apgar-score?

De oorzaak van een lage Apgar-score is vaak een zuurstoftekort in het bloed van het pasgeboren kind. Er zijn veel uiteenlopende oorzaken voor zuurstoftekort in het bloed. Vaak ontstaat er wat zuurstoftekort tijdens de laatste fase van het persen. Dan heeft uw kind na één minuut een wat lagere Apgar-score. Na vijf minuten is deze meestal boven de zeven. Zuurstoftekort kan ontstaan voor, tijdens of na de bevalling.

Oorzaken van zuurstoftekort voor en tijdens de bevalling:

• druk van de buik op de grote bloedvaten waardoor er minder bloed naar de moederkoek (placenta) gaat
• een strakke navelstreng om de nek of buik van de baby
• het uitzakken van de navelstreng
• het (gedeeltelijk) loslaten van de moederkoek waardoor te weinig zuurstof via de moederkoek aan het kind wordt gegeven
• het niet goed functioneren van de moederkoek door beschadiging hiervan
• een infectie van het kind in de baarmoeder
• bloedverlies van het kind
• veel bloedverlies bij de moeder tijdens de bevalling
• hoge dosering pijnstillende of verdovende medicijnen bij de moeder tijdens de bevalling

Oorzaken van zuurstoftekort na de bevalling:

• vroeggeboorte waardoor de ademhaling nog niet voldoende is
• longproblemen zoals een infectie of een klaplong
• niet adequaat opvangen van een al voor de geboorte begonnen zuurstoftekort
• longontsteking door het inademen van meconiumhoudend vruchtwater. Meconium is de eerste ontlasting van baby's. Baby's persen dit soms in de baarmoeder uit bij zuurstoftekort. Deze ontlasting vermengt zich met het vruchtwater en kan in de baarmoeder door de baby ingeademd worden

Wanneer uw kind een lage Apgar-score heeft, gaat degene die de bevalling begeleidt na wat hiervan de oorzaak is. Wanneer u thuis bent bevallen kan het nodig zijn dat uw kindje voor diagnostiek, observatie of behandeling naar het ziekenhuis gaat.

Wat gebeurt er bij een lage Apgar-score?

Een Apgar-score tussen vier en zes

• uw kind heeft meestal geen goede ademhaling
• uw kind is blauw
• de hartslag is lager dan 100 slagen per minuut

Maatregelen:

• uw kind wordt snel gelegd op een onderzoeksbank onder een warme lamp
• uw kind wordt afgedroogd om (verder) afkoelen te voorkomen
• uit de keel en de neus worden eventueel vruchtwater en bloed afgezogen, zodat dit de ademhaling niet belemmert
• vaak krijgt uw kind een kapje op met extra zuurstof

Resultaat:

• de ademhaling verbetert
• uw kind kleurt meestal weer mooi roze
• de hartslag gaat meestal binnen een paar minuten omhoog

Als de conditie van uw kind weer goed is, krijgt u uw kind weer bij u. Als de bovengenoemde maatregelen niet helpen, zijn andere maatregelen nodig.

Uw kind wordt met een kapje en een ballon beademd om voldoende zuurstof in het bloed te krijgen. Soms is ook hartmassage nodig. Wanneer het op deze manier lukt de conditie van uw kind weer te verbeteren, kan het nodig zijn dat uw kind tijdelijk in de couveuse op de kinderafdeling wordt gelegd waar het kan worden geobserveerd.

Een Apgar-score tussen nul en drie

• uw kind heeft direct beademing nodig via een buisje in de keel
• uw kind krijgt hartmassage
• uw kind krijgt vaak medicijnen om de hartactie te stimuleren en de zuurgraad van het bloed te verbeteren

Als het lukt om de hartslag en de ademhaling van uw kind te verbeteren, moet uw kind vaak verder worden behandeld op een intensive care-afdeling voor pasgeborenen.

Wat moet u met de Apgar-score doen?

Het kan voor u belangrijk zijn de Apgar-score te noteren en te bewaren. Mocht u later voor een probleem met uw kind naar het ziekenhuis moeten, dan kan er worden gevraagd naar de Apgar-score.

Als u niet weet wat de Apgar-score was, kunt u deze navragen bij uw verloskundige, huisarts of gynaecoloog die de bevalling heeft begeleid. In het medisch dossier zijn deze gegevens dan terug te vinden.

In samenwerking met

Drs. J.H. Schieving (auteur) Drs. A.A.H.H. Liedtke - van Eijck (consulent) Dr. A. Franx (consulent) Dr. H.A.A. Brouwers (consulent)

Bronnen

• NHG Standaard onderzoek van de pasgeborene 2001
• Treffers PE, Heintz APM, Keirse MJNC et al. Obstetrie en Gynaecologie.
• De voortplanting van de mens. 3e druk. Utrecht, Wetenschappelijke uitgeverij Bunge 2000.
• Kindergeneeskunde, derde herziene druk. Onder redactie van JL van den Brande, LAH Monnens. Utrecht, Wetenschappelijke uitgeverij Bunge, 2000.